در سال‌های اخیر، نانو لوله‌های کربنی (Carbon Nanotubes یا CNTها) به عنوان یکی از مواد نوظهور با پتانسیل بالا در صنعت و پژوهش مطرح شده‌اند. با خواص برجسته‌ای چون هدایت الکتریکی عالی، استحکام مکانیکی بسیار بالا، وزن سبک و قابلیت سنتز در مقیاس نانو، این مواد مسیر خود را از آزمایشگاه‌ها به خطوط صنعتی و تولید انبوه باز کرده‌اند.
این گزارش، سه بخش اصلی دارد: اول، وضعیت فعلی تولید و بازیگران کلیدی؛ دوم، مصارف صنعتی و حجم مصرف تقریبی؛ سوم، چشم‌انداز بازار تا سال ۲۰۳۵ با سناریوهای متفاوت. در پایان نیز به چالش‌ها و فرصت‌ها می‌پردازیم.
۱. وضعیت تولید جهانی و بازیگران کلیدی
الف) تولید و ارزش بازار فعلی
گزارشِ IMARC Group نشان می‌دهد که بازار جهانی CNT در سال ۲۰۲۴ حدود ۶٫۶ میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌کند تا سال ۲۰۳۳ به حدود ۲۴٫۰ میلیارد دلار برسد، با نرخ رشد مرکب (CAGR) حدود ۱۵٫۴۶٪ در بازه ۲۰۲۵-۲۰۳۳.
گزارشِ Grand View Research عدد ۳٫۷۱ میلیارد دلار را برای سال ۲۰۲۴ ارائه می‌دهد و پیش‌بینی می‌کند تا سال ۲۰۳۰ به ۸٫۱۵ میلیارد دلار برسد با CAGR حدود ۱۴٫۱٪ از ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰.
گزارشِ Market Research Future مقاله‌ای دارد که عدد پایه را ۱٫۲۷ میلیارد دلار برای ۲۰۲۴ اعلام کرده و پیش‌بینی کرده تا ۲۰۳۵ به حدود ۶٫۲۰ میلیارد دلار برسد (CAGR ≈ ۱۵٫۵٪ بین ۲۰۲۵-۲۰۳۵).
در بخش «تن تولید/مصرف»، گزارشِ Yano Research عددی حدود ۱۰,۹۶۶ تن را برای تولید/ارسال جهانی CNT در ۲۰۲۳ اعلام کرده است.
ب) توزیع جغرافیایی و بازیگران عمده
منطقه آسیا-اقیانوسیه (Asia Pacific) بزرگ‌ترین سهم ارزش بازار را دارد — مثلاً Grand View Research گزارش می‌دهد سهم APAC حدود ۳۳٫۹٪ در سال ۲۰۲۴ بوده است.
تولیدکنندگان بزرگ شامل شرکت‌هایی در چین، ژاپن، کره جنوبی، ایالات متحده و اروپا هستند. برای نمونه: در کرۀ جنوبی، شرکت JEIO Co. ظرفیت تولید CNT خود را از حدود ۱۰۰ تن/سال به ۱٬۰۰۰ تن/سال افزایش داده و هدف‌گذاری کرده تا ۶٬۰۰۰ تن/سال برسد.
شرکت‌های مهم بین‌المللی: Cabot Corporation (ایالات متحده)، Showa Denko K.K. (ژاپن)، Jiangsu Cnano Technology Co., Ltd. (چین)، OCSiAl Group (اروپا) و LG Chem Ltd. (کرۀ جنوبی) از جمله پیشگامان تولید و تجاری‌سازی هستند.
۲. مصارف صنعتی و حجم مصرف تقریباً
الف) کاربردها و سهم تقریبی
باتری‌ها و ذخیره انرژی / افزودنی‌های هادی در الکترودها
یکی از سریع‌ترین بخش‌های رشد. CNT به‌عنوان پرکننده یا هادی در باتری‌های لیتیومی، ابرخازن‌ها، و سایر سیستم‌های ذخیره انرژی استفاده می‌شود. تخمینی برای این بخش: اگر تولید جهانی ~۱۰,۹۶۶ تُن در ۲۰۲۳ باشد، سهم این کاربرد شاید ~۳۰-۴۰٪ باشد → یعنی ۳,۳۰۰ تا ۴,۴۰۰ تُن برای آن سال.کامپوزیت‌ها (پلیمر، فلز، ماتریس سرامیکی)
برای کاهش وزن و افزایش مقاومت مکانیکی/هدایت، CNTها وارد ترکیب با کامپوزیت‌ها شده‌اند. تخمین: ~۱۰-۱۵٪ → ۱,۱۰۰ تا ۱,۶۵۰ تُن.روکش‌ها، رنگ‌ها، پوشش‌های رسانا/ضدخوردگی
CNTها در پوشش‌های الکتریکی یا ضدخوردگی کاربرد دارند. ~۱۰٪ سهم → ~۱,۱۰۰ تُن.الکترونیک و نیمه‌رساناها
کاربردهایی مثل EMI shielding، حسگرها، صفحات لمسی، انتقال حرارت و برق؛ سهم ~۵-۱۰٪ → ~۵۵۰ تا ۱,۱۰۰ تُن.چسب‌ها، لاستیک‌ها، الاستومرها و مواد واسطه صنعتی
برای بهبود خواص مکانیکی، عمر، رسانایی و …؛ سهم ~۱۰-۱۵٪ → ~۱,۱۰۰ تا ۱,۶۵۰ تُن.سایر کاربردها
شامل کاتالیست‌ها، فیلتراسیون آب/گاز، بیومواد، پزشکی (در مراحل اولیه)، نفت و گاز؛ سهم ~۵-۱۰٪ → ~۵۵۰ تا ۱,۱۰۰ تُن.
جمعِ این برآوردها تقریباً می‌شود ۱۰-۱۱ هزار تُن / سال، که با تخمین‌های تولید جهانی همخوانی دارد.
ب) نکات کاربردی برای صنایع
صنایع الکترونیک/باتری: رشد سریع دارد، چرا که نیاز به مواد هادی با عملکرد بالا افزایش یافته است.
صنایع هوافضا / خودروسازی سبک‌وزن: CNTها جایگزین فیبرهای کربنی یا به‌عنوان مکمل استفاده می‌شوند.
پوشش‌ها و رنگ‌های فنی: زمان‌بندی تغییرات فناوری در این بخش‌ها کمتر فوری است، اما رشد پایدار دارد.
چسب‌ها و الاستومرها ممکن است حوزه‌ای باشند که تولیدکنندگان نانومواد می‌توانند وارد شوند، به‌خصوص اگر گرید صنعتی با قیمت رقابتی داشته باشند.
۳. چشم‌انداز بازار تا سال ۲۰۳۵
الف) سناریوهای حجمی (تن/سال)
اگر مبنای تولید جهانی را حدود ۱۰,۹۶۶ تُن برای ۲۰۲۳ در نظر بگیریم، سه سناریو با فرض نرخ رشد مرکب (CAGR) متفاوت:
سناریوی محافظه‌کار: CAGR ≈ ۱۰٪ → تولید ~۳۴,۴۱۶ تُن تا سال ۲۰۳۵.
سناریوی پایه/مرسوم: CAGR ≈ ۱۳٪ → تولید ~۴۷,۵۳۲ تُن تا ۲۰۳۵.
سناریوی خوشبینانه: CAGR ≈ ۱۸٪ → تولید ~۷۹,۹۱۶ تُن تا ۲۰۳۵.
این تخمین‌ها نشان می‌دهد حتی در سناریوی کم‌رشد، بازار تولید تا سال ۲۰۳۵ چند برابر خواهد شد.
ب) سناریوهای مالی (ارزش دلاری)
بر اساس استاندارد گزارش‌ها:
اگر بازاری پایه را USD 3.71 میلیارد برای ۲۰۲۴ بدانیم (Grand View Research) و CAGR ~۱۳٪ بین ۲۰۲۵-۲۰۳۵: ارزش بازار تا ۲۰۳۵ ≈ USD 14.2 میلیارد.
اگر پایه را USD 6.6 میلیارد برای ۲۰۲۴ بدانیم (IMARC) و CAGR ~۱۵٫۴۶٪، تا ۲۰۳۳ به ~USD 24.0 میلیارد می‌رسد؛ تا ۲۰۳۵ ممکن است به USD ۳۰ میلیارد یا بیشتر برسد.
گزارش‌های دیگر، مثلاً GMI Insights، پیش‌بینی کرده‌اند بازار تا ۲۰۳۴ به ~USD 24.1 میلیارد برسد با CAGR حدود ۱۷٪.
در نتیجه، بازه‌ای منطقی برای ارزش بازار تا سال ۲۰۳۵ می‌تواند ۵ تا ۱۵ میلیارد دلار یا حتی بیشتر باشد، بسته به اینکه کدام گزارش را پایه قرار دهیم و کدام کاربردها را شامل کنیم.
ج) عوامل رشد کلیدی
افزایش تولید خودروهای برقی (EV) و نیاز به باتری‌های با کارایی بالا → افزایش مصرف CNT در افزودنی‌های هادی.
رشد صنایع ساخت مواد سبک‌وزن (هوافضا، خودروسازی)، نیاز به کامپوزیت‌های پیشرفته.
الکترونیک پیشرفته، ۵G، حسگرها، اینترنت اشیاء (IoT) که نیاز به مواد جدید دارند.
تغییرات زیست-محیطی و مقررات سخت‌تر که به مواد با کارایی بالا و وزن کمتر سوق می‌دهند.
مقیاس‌پذیری تولید CNT و کاهش هزینه‌ها که ارزش اقتصادی را برای کاربردهای «صنعتی معمولی» نیز فراهم می‌کند.
د) ریسک‌ها و موانع
هزینه تولید بالا، به ویژه برای گریدهای با خلوص بالا (مثلاً SWCNTs).
چالش‌های استانداردسازی، ایمنی و زیست‌محیطی — بعضی کاربردها هنوز در مرحله تجاری نیستند.
رقابت با مواد جایگزین همچون گرافن، نانوفیبِرهای کربنی دیگر، افزودنی‌های کربنی ارزان‌تر.
تمرکز تولید در تعداد محدودی کشور یا شرکت که ممکن است مشکلات زنجیره تامین ایجاد کند.
نتیجه‌گیری
بازار نانو لوله‌های کربنی در نقطه‌ٔ شروع یک موج بزرگ است. حجم تولید و مصرف کنونی نشان می‌دهد که CNTها هنوز در مراحل اولیه مقیاس‌سازی صنعتی هستند، اما ظرفیت‌ها و کاربردها به سرعت در حال رشد‌اند. برای شرکت‌هایی مثل شما که در حوزه تولید نانومواد فعالیت دارند، این گزارش یک سیگنال مهم است: فرصت بزرگ برای ورود، توسعه گرید صنعتی، تأمین بازارهای رشد سریع (باتری، خودرو، الکترونیک) و ساخت مزیت رقابتی وجود دارد.
